21 stycznia 1945 roku to w historii Ostródy przełomowa data. Tego dnia żołnierze Armii Czerwonej przekroczyli południowe granice miasta i po kilkunastu godzinach przejęli nad nim pełną kontrolę. Ostróda była słabo broniona przez niewyszkolony oddział Volksturmu (pospolitego ruszenia). Niemcy spodziewali się natarcia na Prusy Wschodnie w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich i tam skoncentrowali swoją obronę. Sowieci zaatakowali tymczasem od południa, okrążając i spychając ich do Bałtyku.
Ostródę szturmowano od strony Kajkowa. Po ostrzale artyleryjskim, do miasta skierowano 30 żołnierzy i 3 czołgi zwiadu pod dowództwem lejtnanta Iwana Piotrowicza Szczabelskiego. Dwa czołgi zniszczono już w Kajkowie, trzeci spłonął wieczorem na Placu Tysiąclecia. Z 30 atakujących Ostródę żołnierzy, aż 28 poległo, ale miasto zostało zdobyte.
Komendantem wojennym Ostródy został radziecki pułkownik Konstantinow, który pełnił tę funkcję do 26 maja 1945 roku, kiedy władzę w mieście przejął pierwszy polski starosta Stefan Cendrowski. Pod rządami Konstantinowa Ostróda została zniszczona w ponad 60%. Z prawie 500 zniszczonych budynków, tylko 5 ucierpiało w wyniku działań wojennych - cała reszta to dzieło sowieckich żołnierzy i szabrowników.
Spłonęła cała historyczna zabudowa Starego Miasta. Oprócz tego zniszczono m.in. zamek (podpalony już 30 stycznia 1945), kościół ewangelicki (dziś pw. św. Dominika Savio - podpalony 12 maja 1945), Deutsches Theater (podpalony 13 maja 1945). Zatopiono statki i zniszczono urządzenia Kanału Oberlandzkiego. Zniszczeniu uległy również m.in. gazownia, elektrownia, wodociągi, liceum dla dziewcząt, remiza strażacka.
Większość przedwojennych mieszkańców już wcześniej opuściła miasto. Po zakończeniu działań wojennych w całym Okręgu Mazurskim, utworzonym z przyłączonej do Polski części Prus Wschodnich, pozostało 25% ludności - głównie kobiety i starcy. W Ostródzie pozostało około 2 tysięcy osób (z 18 tysięcy w 1939r). Ruszyła akcja weryfikacyjna: Niemcy byli wysiedlani, natomiast Mazurzy, którym udało się udowodnić związki z polskością, zostali.
W kolejną rocznicę "wyzwolenia", które obróciło Ostródę w ruinę, zapraszamy Państwa do lektury całej garści artykułów, opisujących ten przełomowy okres:
> Adrian Godlewski - Ziemia "odzyskana". Co stało się w Ostródzie po 21 stycznia 1945 roku?
> Adrian Godlewski - Czy wiesz, że uciekający z Ostródy Niemcy zamordowali pod Starymi Jabłonkami więźniów obozu koncentracyjnego?
> Ryszard Bogucki - Bitwa Ostródzka 1946
> Krzysztof Gordon Lenz - Wyklęci pod Ostródą: Pech wachmistrza "Lufy"
> Włodzimierz Godlewski - Katyński ślad w Ostródzie
BLOG COMMENTS POWERED BY DISQUS
